یومورتا بویاماق

یادش بخیر اون روزهایی که مادر بزرگ ها از یک ماه مونده به عید هر موقع پیاز پوست می کندند پوست پیازها رو نگه می داشتند یا پوست انار جمع میکردند (البته اگر پیدا میشد) تا شب عید تخم مرغ رنگ کنند! آخه اون موقع هیچ وسیله دیگری برای رنگ کردن نبود نه از آبرنگ و مداد رنگی و نه از سایر چیز ها خبری بود. یه پوست پیاز بود و تخم مرغ محلی! دیگه از اون بویاقلی یومورتاها آثاری نمونده و تخم مرغ های رنگی هم مدرن شده اند! بعضی ها هم از کاه استفاده میکردند که رنگی شبیه کرم سیر داشت.

ائو تمیزله مک Spring- Cleaning

 مراسم خانه تکانی قبل از شروع سال نو و از اولین چارشنبه اسفند در آذربایجان آغاز میشود و مردم  سعی میکنند تا شروع سال نو محل زندگی خود را از هر نوع آلودگی پاک کنند و برای ورود سال جدید  آماده کنند. مردم آذربایجان معتقدند اگر خانه تا شروع تحویل سال نو تمیز و مرتب نشود در طول سال  جدید همانطور نامرتب خواهد ماند و تا پایان سال روی تمیزی به خود نخواهد دید.همچنین آذربایجانیها  معتقدند فرشته ها وارد خانه های کثیف نمیشوند.بهروز خاماچی در این باره میگوید:با توجه به اينكه اين منطقه يك منطقه سردسيري بوده و دود و خاكستر فراواني به خود مي ديده، زنان شهرها و بخصوص  روستاها با ايجاد محيط تميز،شاداب و به دور ريختن خاكسترهاي زمستان محل زندگي خود را براي رسيدن سال جديد آماده مي كنند. نکته ی جالب اینکه در زبان انگلیسی به خانه تکانی " Spring-Clean "به معنای تحت اللفظی "تمیز کردن بهاری" می گویند که یاد آور خانه تکانی آذربایجانی ها برای بهار است.

قورشاخ سالاماخ 

پسران جوان یک دستمال بلند بدست میگیرند و میروند دنبال (قورشاخ سالاماخ)یعنی میروند و از بالا پشت بام فامیل و در و همسایه دستمالشان را داخل خانه ها اویزان میکنند تا صاحبخانه چیزهایی مثل آجیل جوراب و یا شال یا تخم مرغ و از این جور چیزها به عنوان تحفه ای داخل دستمالشان می بندند .

گولاخ آسما

 رسمي که تا حدودی بین خانمها هست اينست كه میروند و پشت در خانه فامیل فال گوش می ایستندکه به این کار به زبان محلی (گولاخ آسما) میگویند و نیت میکنند که اولین حرفی که از دهان اهالی خانه در می آید به عنوان جواب نیتشان در نظر گرفته و بر می گردند و تفسیرش میکنند که مثلا این حرفی که گفته شد انشاالله خیر است.

رسم زیبای شال سالاماق 

 باز هم سال روبه پایان است وعید نوروزدرپیش،وخاطرات شیرین دوران کودکی هرسال با رسیدن این ایام ورق می خورند ومارا به یاد سنتهای شیرین وبعضا فراموش شده ما می اندازند.

 مثلا همین شال انداختن که معمولا درشب آخرین چهارشنبه سال وشب عید، کودکان ونوجوانان وحتی بزرگسالان شالی برداشته وبه بالای بام خانه های دوستان ،همسایگان ،فامیل وآشنایان می رفتند وبه صورت ناشناس آنرا از پشت بام ازدریچه ای (روزنه ای) که به منظور تهویه و روشنایی بود ودر ترکی به آن باجا می گفتند به درون خانه آویزان می کردند ودر مواردی که باجا نبود ناگزیرازبالای پنجره آویزان می کردند وصاحبخانه عیدانه ای به آن می بست ومعمولا هدایای بسته شده به شال ،تخم مرغ رنگین شده ویژه عید،پول نقد و یا جوراب بود و چقدربچه ها وجوانان درمورد این هدایا بحث می کردند ومی خندیدند وخوشحال می شدند. 

واین بیت از استاد شهریار که ناگهان به ذهنم آمد ومرا بران داشت تا یادی از کودکی خودم وآن رسم زیبای کهن بکنم ، چقدرآنرا به زیبایی به تصویر کشیده است وبه راستی دربین تمام سنتهای زیبای ویژه نوروز زیباترین رسم همین شال انداختن بودوچه لذت وهیجانی برای بچه ها داشت.

 آی نه گوزل قایدادی شال سالاماق .........بی شالینا بایراملیغین باغلاماق

البته عیدی تازه داماد هم که ازطرف خانواده عروس به شال بسته می شد مزه دیگری داشت که شهریار شیرین سخن هم به زیبایی آن را گفته است.

 بایرامیدى ، گئجه قوشى اوخوردى

آداخلى قیز ، بیگ جوْرابى توْخوردى

هركس شالین بیر باجادان سوْخوردى

آى نه گؤزل قایدادى شال ساللاماق !

بیگ شالینا بایراملیغین باغلاماق !

شال ایسته دیم منده ائوده آغلادیم

بیر شال آلیب ، تئز بئلیمه باغلادیم

غلام گیله قاشدیم ، شالى ساللادیم

فاطمه خالا منه جوراب باغلادى

خان ننه مى یادا سالیب ، آغلادى

چهل یاسین یا قئرخ یاسین

 البته ناگفته نماند بهترین هدیه ما درایام عید یک تخم مرغ رنگین سفت بود که هرخانواده ای آن رابه شال می بست،انگار دنیا را به ما می داد.

مراسم قرائت چهل یاسین (چل یاسین اوخوماق)

 یکی دیگر از مراسم سال نو در آذربایجان مراسم چهل یاسین است.خاماچی می گوید:از مراسم جالب ما آذربايجاني ها كه الان هم در روستای اندریان و اندریانی های مقیم دیگر شهرها مشاهده مي شود مراسم چهل ياسين است. اين مراسم اغلب در مساجد و یا خانه ریش سفیدان طایفه ها اتفاق مي افتد و روال آن به اين صورت است كه درون تشت تميز يا ظرف بزرگي آب چشمه ريخته و همه دور آن جمع شده و هر كس يكبار( 40 نفر 40 تا) سوره ياسين را مي خوانند و به یک دانه سنجد فوت مي كنند و داخل آب میندازند با اين نيت كه سال نو را با بركت شروع كنند،  و يا اينكه زعفران را در آب حل كرده و دعای تحویل سال  را با آب زعفران 40بر بشقابی چینی می نویسند و آنرا شسته وآب آنرا درون آب مي ريزند و بعد از كساني كه در محفل هستند هركس مقداري از آن را مي خورد و هر كسي مقداري از آن را برده و براي بركت به آب مورد مصرفي خود مي‌افزايد يا به آب مصرفي حيوانات و يا خمير كردن آرد مي‌افزايد، يا اگر مريضي داشته باشند به او مي دهند تا شفا يابد.

بایرام ایشی

 یک هفته مونده به عید و همه در تکاپو و تلاش برای بایرام ایشلری که به سنت قدیم هنوز هم رایج است. سمنو پزی و سبزه آرایی و شستشو و تمیز کردن خانه و کاشانه کارهایی است که برای آمادگی برای یک سال نو انجام می شود. خانه تکانی رسمی است کهن برای اینکه جشنی دیگر برای عمری دوباره برپا کنیم. چه زیباست خانه تکانی دلها و زدودن کینه ها و دور ریختن کدورتها! باشد که این کار را نیز جز لیست بایرام ایشلری قرار دهیم و سال نو را با مهر آغاز کنیم.

نظرات شما عزیزان:

حسین دهقان

ساعت17:37---13 ارديبهشت 1391

[وب سایت] - [ایمیل]

یاشاسین اندریان
پاسخ:یاشاسین اندریانلی دوست

ارسلان

ساعت3:24---29 اسفند 1390

ضمن تبریک بشمابزرگواروهمه اهل دیزماردرجوشین سمنوپزی نداشتند ولی شب چهارشنبه درپشت بام اتش روشن میکردند بخانه هافامیل توسینی پلوهمراه کادو میبردند وبه خانه های معزاکله قندمی بردندولی بقیه مرسومات شماراداشتن ولاتین بکارنمی بردند
پاسخ:دوست عزیز پیشنهاد میکنم یک بار دیگر آیینهای پیشواز را بخوانید من هم ننوشته ام سمنوپزی دارند وهمه آنهایی که نوشته ام در روستای ما مرسوم است.البته کله قند و پلو را ممنونم که یاد آوری کردید. به اندریان نیوز هم سر بزنید.

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: